Programmaplan

In het programma Zorg zijn de volgende vier strategische doelen geformuleerd:

1. In 2022 redden meer Almeloërs zich zonder hulp van de overheid, zo nodig met steun van naasten.
2. In 2022 ontwikkelen 0- tot 23-jarige Almeloërs hun talenten beter op (voor)scholen.
3. In 2022 komt de gemeente Almelo beter uit met de Rijksmiddelen voor WMO en Jeugd.
4. In 2022 krijgen Almeloërs die hierop zijn aangewezen meer doeltreffende zorg en steun die aansluit bij hun behoeften.

Hieronder beschrijven we de bereikte resultaten in 2020 per doel:

Doel 1: In 2022 redden meer Almeloërs zich zonder hulp van de overheid, zo nodig met steun van naasten.

• Gebruiken inwoners minder maatwerkzorg

Ten opzichte van 2019 is het gebruik van maatwerkvoorzieningen op grond van de Jeugdwet (Jw) en Wet maatschappelijke opvang (Wmo) gedaald. De afname van het gebruik van de voorzieningen is te verklaren uit de transformatie van de maatwerkvoorziening.
Op de afname van het gebruik van de maatwerkvoorzieningen in het algemeen is één uitzondering: de huishoudelijke ondersteuning. Als gevolg van het abonnementstarief (verlaging van de eigen bijdrage) is het gebruik van deze voorziening sterk gestegen. Door het opzetten van een wasdienst waarvoor in 2020 de voorbereiding is gestart, zal het gebruik van de maatwerkvoorziening huishoudelijke ondersteuning afnemen.

• Is het aantal beschermd wonen plekken niet gestegen

In 2020 is het aantal cliënten met een indicatie beschermd wonen (BW) in de regio Almelo gestegen met 3% (12 cliënten) t.o.v. 2019. Door afname van het aantal intramurale behandelplekken (die worden bekostigd uit de Zorgverzekeringswet en de Wet langdurige zorg) als gevolg van ambulantisering van de zorg, constateren wij dat de druk op BW toeneemt. Deze ontwikkeling heeft onze aandacht en hierover zijn we ook in gesprek met zorgverzekeraar, zorgkantoor en ggz-instellingen. Naast deze structurele ontwikkeling werd als gevolg van de coronacrisis de wachttijd voor behandeling langer en viel de dagbesteding voor BW-cliënten vaak weg of werd anders ingericht, waardoor er vaker sprake was van een terugval in ontwikkeling of verzwaring van problematiek. Ook was er sprake van een langere wachttijd bij uitstroom uit BW. De waargenomen stijging in 2020 komt overeen met de ontwikkeling in andere regio’s.

• Wordt minder gebruik gemaakt van maatschappelijke opvang

De vraag naar opvang is in 2020 ten opzichte van voorgaande jaren met ongeveer 10% (18 cliënten) afgenomen , maar we zien wel een toename van verzwaring van de problematiek. Het gaat hierbij met name om verslaving en psychiatrische problematiek. Hoewel de gemiddelde druk op de 24-uurs opvang in 2020 is afgenomen, zien we een piek in de bezetting in de maanden september, november en december. In meerdere projecten proberen we de toestroom verder te beperken en de uitstroom te versnellen. Deze projecten zijn verbonden aan de Integrale Ketenaanpak Almelo. Met zorgaanbieders en de woningcorporaties zijn in het kader van de Integrale Ketenaanpak afspraken gemaakt over het beperken van de instroom en bevorderen van de uitstroom van de maatschappelijke opvang naar een woning. Deze aanpak is eind 2020 geëffectueerd en zal leiden tot een lagere druk op de maatschappelijke opvang. Ook de Doorbraakmethode zorgt voor minder instroom omdat met deze methode huisuitzettingen voorkomen worden.

Maatschappelijke opvang is een centrumgemeentetaak. De maatschappelijke opvang is dan ook niet beperkt tot inwoners van de gemeente Almelo. Van de personen die zich melden voor maatschappelijke opvang is iets meer dan de helft inwoner van Almelo.

• Zijn minder inwoners eenzaam

De start van de coalitie KomErbijAlmelo was in november 2019. Door corona is de uitvoering in 2020 anders gelopen dan gepland. De problematiek van eenzaamheid lijkt te zijn toegenomen. Hiervan komen vanuit diverse organisaties en coalitiepartners signalen. Er is ook meer aandacht gevraagd en ontstaan voor de problematiek van eenzaamheid. De coalitie KomErbij Almelo heeft in Coronatijd diverse activiteiten ontwikkeld en uitgevoerd om breed in de samenleving eenzaamheid te onderkennen en daarmee iets gedaan aan de bestrijding ervan. Recente cijfers zijn op dit moment niet beschikbaar, omdat we ons baseren op een monitor die elke vier jaar wordt uitgevoerd.

• Ontwikkelen we nieuwe initiatieven gericht op vroegsignalering en vroegtijdige interventies.

Met de start van de integrale wijkteams heeft vroegsignalering en het vroegtijdig interveniëren een structurele positie gekregen in de toegang en toeleiding. De organisatie en werkwijze van de integrale wijkteams is hierop aangepast. Juist de aanwezigheid van de wijkteams in de wijken en de voor wijkbewoners laagdrempelig toegankelijke medewerkers moet leiden tot het vroeg signaleren en aanpakken van problemen waardoor zwaardere vormen van ondersteuning op een later moment kan worden voorkomen. De resultaten van deze werkwijze kunnen nu nog niet worden bepaald omdat ook de medewerkers in de wijkteams twee weken na de start in maart al zoveel mogelijk thuis moesten werken en de wijkteams daarom in 2020 beperkt toegankelijk waren.
Ook in andere projecten die in 2020 zijn gestart, zijn vroegsignalering en vroegtijdige interventies centrale thema's in de ontwikkeling van de activiteiten. Wij wijzen hierbij onder andere op het bestrijden van eenzaamheid (Kom Erbij Almelo) en het voorkomen van problemen bij kinderen vanaf de periode voor tot twee jaar na de geboorte (Kansrijke Start).

• Versterken we het voorliggend veld

De in 2019 in gang gezette ontwikkeling van maatwerkvoorziening naar algemene voorziening op het gebied van dagactiviteiten voor kwetsbare inwoners is in 2020 voortgezet. Als gevolg van corona heeft de verdere doorontwikkeling wel iets vertraging opgelopen maar we constateren dat het gebruik van de maatwerkvoorzieningen in het kader van de Jeugdwet en de Wmo hierdoor is afgenomen. In 2020 is tevens een begin gemaakt met het verder uitbreiden van de algemene voorzieningen: de voorbereidingen met betrekking tot de vorming van een wasdienst zijn in 2020 gestart en heeft inmiddels geleid tot een nieuwe algemene voorziening.
Door de gewijzigde organisatie van de toegang en toeleiding is in de uitvoering de focus meer komen te liggen op het versterken van de eigen kracht en zelfoplossend vermogen van inwoners. Met het versterken van het voorliggend veld sluiten we dan ook beter aan bij het zelfoplossend vermogen van de inwoners en diens sociale omgeving. We zien dan ook dat het gebruik van algemene voorzieningen zoals onder andere opvoedondersteuning, maatjesprojecten, vervoers- en boodschappendienst en thuisadministratie toeneemt. De intakers in de wijkteams zijn er in geslaagd 19% van alle aanvragen door te verwijzen naar deze voorzieningen.

Doel 2: In 2022 ontwikkelen 0- tot 23-jarige Almeloërs hun talenten beter op (voor)scholen.

• Aanpak Het jonge kind in Almelo

Ondanks de coronacrisis, o.a. sluiting van kinderopvang- en schoollocaties, hebben we in het afgelopen jaar samen met de jeugdpartners resultaten kunnen boeken in de samenwerking.
Elk IKC heeft een uitvoeringsplan wat aansluit bij de visie en doelstelling van de aanpak "Het Jonge Kind". Daarnaast is het aantal VVE-uren van voor alle 2,5-4 jarige peuters uitgebreid van 10 naar 16 uur per week en wordt nu gewerkt met HBO geschoolde VVE-coaches.

• Kansrijke Start

Er is een preventieve aanpak ontwikkeld door professionals in de geboorteketen. Deze professionals signaleren in een vroeg stadium eventuele problemen bij kinderen in leeftijd van -10 maanden tot 2 jaar zodat deze eerder worden opgepakt. Ook is er een warme overdracht tussen betrokken professionals in de verschillende periodes rondom de geboorte en 1^e levensfase van het kind: van verloskundige naar kraamzorg, het consultatiebureau en naar de kinderopvang. Zodat er continuïteit is in de begeleiding van (kwetsbare) moeders en kinderen.

• Buitenshuisproject

Het doel van dit project is om het welbevinden van kinderen van ouders met psychische problemen, verslaving, en een onveilige thuissituatie te vergroten. Hiermee verkleinen we de kans op kindermishandeling of (latere) psychische problemen. Het project liep van 2019 tot en met 2020 en er zijn 10 kinderen opgevangen. Deze opvang (BSO en kinderopvang) wordt nu regulier ingezet door wijkcoaches en intakers via een Sociaal Medische Indicatie.

• Voorkomen voortijdig schoolverlaten Leerplicht/RMC

In 2020 zijn in Almelo veel minder jongeren tussen 18 en 23 jaar preventief bij de regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdige schoolverlaten gemeld door scholen omdat zij schoolverzuim lieten zien.
In verband met de coronacrisis is met de scholen afgesproken niet te registreren op schoolverzuim. Wel is extra zorg besteed aan kwetsbare jongeren die niet bij scholen in beeld waren. RMC heeft de jongeren die wel preventief zijn gemeld vanwege schoolverzuim begeleid om uitval te voorkomen. Het grootste deel van de jongeren heeft na begeleiding de opleiding voortgezet. Een klein aantal is gestopt met de opleiding, maar hebben begeleiding ontvangen bij hun vervolgstappen. De overige jongeren staan nog onder begeleiding van RMC of zijn inmiddels aan het werk.

In 2020 zijn 273 jongeren tussen 18 en 23 jaar voortijdig gestopt met hun opleiding. Al deze jongeren zijn door de regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdige schoolverlaten gesproken en geholpen met een vervolgstap. Hiervan zijn 164 jongeren inmiddels terug naar school, aan het werk of zitten in een zorgtraject. Een zorgtraject kan bestaan uit trajecten die onder andere gericht zijn op vergroten van de weerbaarheid maar ook uit vormen van dagbesteding of dagstructurering. De meeste overige jongeren ontvangen nog dienstverlening van RMC om een vervolgstap te maken. Bij deze vervolgstap staat het vergroten van de motivatie om terug te keren naar school of vervolgen van een opleiding centraal. Dit wordt bijvoorbeeld gestimuleerd door het voeren van gesprekken, doen van beroepskeuzetesten en bezoeken van scholen en instanties.

Doel 3: In 2022 komt de gemeente Almelo beter uit met de Rijksmiddelen voor WMO en Jeugd.

Om de zorg maatschappelijk en financieel duurzaam te houden, de kwaliteit te verbeteren en beter uit te komen met de rijksmiddelen zijn drie maatregelenplannen in uitvoering. Maatregelenplan 1 en 2 zijn met name gericht op verbetering van samenwerking, verder inzetten van integrale aanpak en het doorbreken van situaties. Binnen deze maatregelenplannen hebben we de grenzen van ons beleidskader en wettelijke zorgplicht benut, om de maximale potentie uit maatregelen te halen. Maatregelen als de doorbraakmethode, inzet op gezinscoaches, verbetering samenwerking gecertificeerde instellingen en actieve monitoring in het sociaal domein zijn daar voorbeelden van.

In 2020 is door de getroffen maatregelen sprake van een kostenreductie van ruim 3 miljoen euro op Jeugd en Wmo. Ondanks deze maatregelen zien we dat de zorgkosten in de Jeugd en Wmo nog harder zijn gestegen dan we met de huidige maatregelen hebben kunnen besparen. Dit komt onder meer door autonome groei, tariefstijgingen, invoering van het abonnementstarief, verzwaring van de problematiek en specifiek in 2020 meerkosten als gevolg van de corona pandemie.

Dit was aanleiding om in het najaar Maatregelenplan 3 in te voeren. Met maatregelenplan 3 zetten we overwegend in op een kwalitatieve inhaalslag in het gehele sociale domein, door het door ontwikkelen van de toegang en nog verder te kijken naar maatwerk. Het uiteindelijke doel van alle maatregelenplannen is de autonome groei afbuigen naar een dalende trend, de problematiek van onze inwoners op structurele wijze verminderen en zelfstandigheid te bevorderen.

Onderstaande tabel geeft de financiële ontwikkeling aan van de uitgaven Wmo (exclusief beschermd Wonen) en Jeugd in relatie tot de taakstellingen en effect van de maatregelen.

Tabel Wmo (taakvelden 6.6 en 6.71) en Jeugd (taakvelden 6.72 en 6.82)

    Bedragen x 1.000 euro

Toelichting op de tabel

• De eerste regel betreft het effect van/besparing door de Maatregelenplan 1 en 2 tot en met 2020 (totaalbedrag van 3,29 miljoen euro). Het gaat om maatregelen zoals de  doorbraakmethode, dagstructurering, stoppen met dienstencheques en de persoonlijke netwerkcoach.
• Vervolgens wordt het bedrag vermeld dat als bezuinigingstaakstelling was opgenomen in de begroting 2020 (2,23 miljoen euro).

Daarmee is de taakstelling voor 2020 gerealiseerd (1,06 miljoen euro voordeel). Als we de begroting vergelijken met de werkelijke uitgaven over het jaar 2020 zien we dat ondanks het effect van de maatregelen het saldo op Wmo en Jeugd negatief is (759.000 euro nadeel). Zonder het effect van de maatregelen zou het saldo nog negatiever zijn geweest, namelijk 4 miljoen euro nadeel).

2020 past daarmee in het beeld van de afgelopen jaren dat ondanks de besparingen uit de maatregelenplannen de zorguitgaven blijven stijgen. Dit blijkt ook uit onderstaande grafiek waarin de ontwikkeling weer wordt gegeven van de uitgaven Wmo (exclusief beschermd Wonen) en Jeugd tussen 2017 en 2020.

Bedragen x 1.000 euro

Doel 4: In 2022 krijgen Almeloërs die hierop zijn aangewezen meer doeltreffende zorg en steun die aansluit bij hun behoeften.

• Krijgen alle huishoudens met verschillende hulpvragen integrale steun en worden meer inwoners geholpen met alternatieve oplossingen.

Begin maart 2020 zijn we gestart met de integrale wijkteams op zes wijklocaties . Kort na de opening met meerdere netwerkpartners moesten de locaties sluiten vanwege corona. Daardoor hebben we nog niet optimaal gebruik kunnen maken van de nieuwe structuur en werkwijze van de toegang. De volgende stappen om de integrale dienstverlening te verbeteren en zwaardere zorg te verminderen, hebben we wel kunnen zetten:

• De wijkteams werken integraal aan de hulpvraag van inwoners over werk en uitkering, zorg (wmo), schulden of opvoeding. Inwoners kunnen met hun hulpvraag op 1 plek terecht.
• De nieuwe functie van intaker is ingevuld voor de gehele gemeente, waarbij de intaker beoordeelt welke hulpvragen met algemene voorzieningen kunnen worden opgelost. Ook wordt hierbij meer aandacht geschonken aan de zelfredzaamheid van inwoners en het gebruik maken van hun eigen netwerk.
• Eind 2020 zijn we gestart met de kwaliteitstafels, waarbij multidisciplinair wordt gekeken naar de juiste zorg voor de inwoner. Dit is één van de maatregelen van het maatregelenplan 3 die moeten leiden tot kwaliteitsverbetering en beter op elkaar afgestemde voorzieningen.
• In 2020 is er uitbreiding gekomen voor het team gezinscoaches, zodat meer multiprobleem-gezinnen waar nodig meerjarig geholpen kunnen worden tegen gereduceerde kosten door het niet nodig zijn van duur maatwerk.